სასამართლო დარღვეულ ხელშეკრულებაზე

[ლაშა]

      კინომანიას ცოტა ჩამოვშორდი, მაგრამ მიუხედავად ამისა, ბოლო დროს რამდენიმე ძველი და შეიძლება ითქვას, კარგი ფილმიც ვნახე. ერთი კია, ამ ფილმებში არც ისეთი იყო ისეთი, საქებრად, დასაწერად ან სარეკომენდაციოდ რომ გამომდგარიყო. გუშინ კი ერთმა ფილმა ჯერ ღამე გამათენებინა და შემდეგ, საახალწლო ქეიფივით მეორე დღეზეც გადმომყვა. ფილმი მეორე მსოფლიო ომში, ებრაელთა ტყვეობის საშინელ ამბებს უკავშირდება და არც მეტი, არც ნაკლები უფლის გასამართლების ამბავს გვიამბობს - სათაურიც ასე ჰქვია - ღმერთი სასამართლოზე (God on Trial). ფილმი 2008 წელს გამოვიდა და სატელევიზიო დრამის პროდუქტად იყო წარდგენილი ბაფთაზეც. რეჟისორი ენდი დე ენომი გახლავთ. მთავარ როლში კი ცნობილი მსახიობები: დომინიკ კუპერი, სტელან სკარშგორდი, რუპერტ გრეივზი და ენტონი შერი მონაწილეობენ.

      ღმერთის მიერ ებრაელებთან დადებული ხელშეკრულების დარღვევის გამო, უფლის გასამართლებაზე გადაღებული ფილმი რამდენიმე მიმართულებით არის მნიშვნელოვანი. მართალია ფილმი თავიდან ბოლომდე ებრაული ნარატივით არის წარმოდგენილი, მაგრამ ისეთ გლობალურ თემებსაც ეხება როგორიცაა თავისუფლება, მორალი, ზნეობა, ღირსება. რჩეული ერის ისტორიის რჩეულობა და სასოწარკვეთილების ჟამს გაჩენილი ის უპასუხო კითხვები, რომელზე პასუხიც, ერთი შეხედვით მარტივად ისმის ამბიონებიდან. მინდა ერთი ეპიზოდი მოვიყვანო ფილმიდან.

================

      მე ჰოგენიდან ვარ (აახენთან ახლოს არის). ნაცისტების დამსჯელი რაზმი გამოჩნდა. ვიხსენებ და თითქოს უკვე ასი წელი გავიდა. მათ სინაგოგის კარი გამოამტვრიეს. თორა და რჯულის კიდობანი დაწვეს. შემდეგ ჩვენ შეგვყარეს სინაგოგაში. გვეგონა ცოცხლად დაგვწვავდნენ (ნეტავ ასე ექნათ). ბავშვები წაიყვანეს. მე სამი შვილი მყავს. უფროსი ახლა 7 წლის გახდებოდა. ისინი ისეთი კარგები იყვნენ... მაგრამ ახლა ამას მნიშვნელობა არ აქვს. ბავშვები სატვირთოში ჩასვეს. უკან მივსდევდი და ვყვიროდი - გთხოვთ, ბავშვები დამიბრუნეთ. გთხოვთ!

      როგორც ჩანს ერთმა ოფიცერმა გაიგო ჩემი ძახილი, გააჩერა სატვირთო, ჩამოვიდა და მკითხა:

      - რომლებია შენი შვილები?

      გამიხარდა, მე მეგონა უკან დამიბრუნებდა და სამივეზე მივუთითე. უფროსი ტიროდა. დანარჩენი ორი... თუმცა ამაში არ იყო საქმე.

      მითხრა - რა კარგი ბიჭები არიან. აი, მისმინე რას გეტყვი - აირჩიე ერთი! დაადე თითი. აირჩიე ერთი და შეგიძლია ის ერთი დაიტოვო.

      გაოგნებული შევყურებდი. ბიჭებმა გაიგონე ეს სიტყვები. მომიტრიალდნენ, შეშინებულები ხელს მიშვერდნენ და ხმამაღლა ტიროდნენ - გთხოვ მამიკო, მე ამირჩიე, მე ამირჩიე, მამიკო, გთხოვ მამა, მე ამირჩიე, მამიკო, მამა.

      ...

      ახლა, აქ ერთმა ადამიანმა თქვა, რომ ჩვენ ყოველთვის გვაქვს არჩევანი. მე რომელი უნდა ამერჩია? უმცროსი? უფროსი? ყველაზე ღონიერი და ჯანმრთელი? თუ ყველაზე სუსტი?

      - რომელი აარჩიე?

      - და რომელი უნდა ამერჩია?

      - რთულია თქმა.

      - სასამართლომ მოისმინა, რომ ჩვენ სავარაუდოდ, თავისუფალი ნება გვაქვ...

      - მაგრამ მე არ მჭირდება თავისუფალი ნება. მე მიყვარდა ჩემი შვილები...

      - რა თქმა უნდა. ...

      - თქვენ ჩემს თავისუფალ ნებაზე საუბრობთ. და რაში მდგომარეობდა ის? რა არჩევანი მქონდა მე? ოფიცერს ჰქონდა არჩევანი და არა მე. სად იყო ამ დროს ჩემი თავისუფალი ნება?

===================

      მთავარი მოსამართლისა არ იყოს, მართლაც რთულია უპასუხო. ამ დიალოგს სხვა დიალოგებიც მოსდევს კითხვებით, კითხვებით, კითხვებით და რაბინი ცდილობს უპაუხოს მათ, მაგრამ გრძნობს რომ თავადაც აკლდება არგუმენტები. იობის მოშველიებით და უფლის გულგრილობაზე თვით ბიბლიური კამათებით, მხოლოდ ის დაუმატა სიკვდილის მომლოდინე ებრაელებს, რომ კიდევ უფრო დაამძიმა მათი გულები.

      როგორ დამთავრდება ღმერთის სამსჯავრო ამას არ დავასპოილერებ, ნახეთ ფილმი და როგორც ტრადიციულად ვწერდი, ვისაუბროთ კომენტარებშიც. ერთი კია - იგივე მამა, რომელიც წეღან თავისუფალი არჩევანის არსებობას ეჭვქვეშ აყენებდა, მოგვიანებით იტყვის:

      ძალიან მინდა, რომ დასასრული მშვენიერი იყოს.