მომაჯადოებლობა

[Ekaterine]

      ჩრდილოეთის (პოლარული) ციალი, ალბათ, ერთ-ერთი ულამაზესია იმ მოვლენათაგან, რომლის ხილვის საშუალებასაც ბუნება გვაძლევს. პოლარული ციალი ორივე ნახევარსფეროს მაღალი განედების ოვალური სარტყელის ზონაში აღინიშნება, რომელთაც დედამიწის მაგნიტური სარტყელი არტყამს, ანუ ავრორალურ ოვალებში. გამოვლინება ძირითადად ჩრდილოეთით ან სამხრეთით ხდება. ის ყველაზე ხშირი გაზაფხულობითა და შემოდგომობითაა, პიკი კი ბუნიობისასაა. ხანგრძლივობა რამდენიმე საათიდან რამდენიმე დღემდეა, თუმცა ზუსტი ხანგრძლივობა ბევრ ფაქტორზეა დამოკიდებული. მაგრამ მაინც ისმის კითხვა: რა იწვევს ამ მაგიურ და საოცარ სანახაობას?

      მზის სისტემის ცენტრში მდებარეობს მზე, ყვითელი ვარსკვლავი, რომელიც ჩვენს პლანეტაზე სიცოცხლის არსებობას უზრუნველყოფს. მისი მაგნიტური ველები ვარსკვლავის ღერძის გარშემო ბრუნვის გამო იმრუდება და იღუნება. ველების გაერთიანებისას კი ხდება აფეთქება და ე.წ. მზის ლაქების წარმოქმნა. როგორც წესი, მზის ლაქები წყვილებად ჩნდებიან. მათგან უდიდესი შეიძლება დედამიწას რამდენჯერმე აღემატებოდეს დიამეტრში. მზის ცენტრში ტემპერატურა დაახლოებით 15 მილიონი გრადუსია. ზედაპირზე ტემპერატურის ცვლილების გამო მზე დუღს და ბუშტებით იფარება. მზის ლაქების რეგიონიდან პლაზმის ნაწილაკები თავის დაღწევას ახერხებენ და კოსმოსში იჭრებიან, რასაც მზის ქარები ეწოდება. მზის ქარებს დაახლოებით 40 საათი სჭირდებათ დედამიწამდე მოსაღწევად, ხოლო როცა ამას ახერხებენ, შესაძლოა გამოიწვიონ საოცარი სანახაობა, რომელიც ცნობილია, როგორც პოლარული ციალი.

      პოლარული ციალის ფერები უმეტესად ვარდისფერი, მწვანე, ლურჯი, იისფერი და ხანდახან ფორთოხლისფერი და თეთრია. მზის დამუხტული ნაწილაკების ჟანგბადთან შეჯახებისას წარმოიქმნება ყვითელი და მწვანე ფერი, აზოტთან კი – წითელი, ვარდისფერი და იშვიათად ლურჯი.

      ციალის შეფერილობაზე გავლენას ახდენს შეჯახების ტიპიც: ატომური აზოტი წარმოშობს ლურჯს ფერს, მოლეკულური აზოტი კი – მეწამულს. თავის როლს თამაშობს სიმაღლეც. მწვანე ციალი 240 კმ სიმაღლემდე წარმოიქმნება, წითელი კი 240 კმ-ის ზემოთ. ლურჯი ფერი 100 კმ სიმაღლემდეა, მეწამული და იისფერი – 100 კმ-ის მაღლა. პოლარულ ციალს შეიძლება უძრავი ზოლების ფორმა ჰქონდეს, ხოლო მზეზე აქტიური ამოფრქვევების დროს ფერსა და ფორმას იცვლიდეს.

      საინტერესოა, სად შევძლებთ ჩრდილოეთის ციალის ნახვას. საუკეთესო ადგილები ალასკა და ჩრდილოეთ კანადაა, თუმცა დანახვა შესაძლებელია ფინეთში, ნორვეგიაში და შვედეთშიც.თუ გავრცელების არეალი ფართოა, არაა გამორიცხული, დანახვა შევძლოთ შოტლანდიასა და ჩრდილოეთ ინგლისშიც.

[ლაშა]

კეთილი იყოს შენი დაბრუნება, ეკატერინე. ფოტოგრაფთა რჩეული ფოტოები ჩრდილოეთის ციალზე - აურორა (ჩრდილოეთის ნათება)