ისტორიისთვის მიძღვნილი მოღვაწეობა

[eka]

მარკ ბლოკი

      მარკ ბლოკი იყო ფრანგი ისტორიკოსი, რომელმაც თავისი ნაშრომები ისტორიის შესწავალს მიუძღვნა. მარკ ბლოკი თავის ნაშრომში „ისტორიის აპოლოგია“ გვესაუბრება ისტორიის მნიშვნელობაზე. ავტორისთვის ისტორია არის წარსულის მეცნიერება, რომელიც აღწერს წარშულში მომხდარ ფაქტებს, გადმოგვცემს ეპოქას, მოვლენებდ და „ადამიანიების შესახებ დროში“ (ბლოკი. 465). ბლოკის აზრით ისტორია იყო თავშესაქცევი საქმიანობა, ისტორიკოსი კი გაიგივებული იყო ანტიკასთან, რომელიც ერთობოდა და წარსულის ამბებს საზოგადოებას არარეალური ინფორმაციით აწვდიდა. მარკ ბლოკი აღნიშნავს, რომ ისტორია ყველა ადამიანისთვის ერთი არ არის, ისტორიული დრო კი ეს არის სივრცე, რომელიც სავსეა მოვლენებით და ადამიანებით. დრო ისტორიკოსისთვის არის პლაზმა, რომელშიც უხვად არის ისტორიული მოვლენები, ისტორიული მოვლენები კი სხვადასხვა ეტაპებთან არის დაკავშირებული. დრო ისტორიკოსისთვის არა არის იგივე რაც ქიმიკოსისთვის, ამიტომ ისტორიკოსის დრო არ უნდა დაემსგავსოს ქიმიკოსის დროს, რადგან ისტორიკოსის დრო არის ის კონკრეტული უნიკალურობა, რომელიც არასოდეს არ განმეორდება. ისტორიული მოვლენები ავტორისთვის არის მთავარი უნიკალურობა. ბლოკის აზრით წარსულში მომხდარი ფაქტები მშრალად არ უნდა იყოს გადმოცემული, ისტორიკოსი უნდა წერდეს კონკრეტულ თემებზე და მოვლენებზე, ისტორიკოსისთვის დრო არუნდა იყოს წრფივი, ამიტომ ყველა ისტორიული მოვლენა რეალური ინფორმაციით უნდა იყოს საზოგადოებამდე მიწოდებული.

      ბლოკი უახლესი პერიოდის მოვლენებს ხსნის წარსულში მომხდარი ფაქტებით. მისი თქმით რაღაც მოვლენას შესაძლოა თავისი ისტორიული მიზეზი ჰქონდეს. ავტორს მიაჩნია, რომ აწყმოს ცოდნა აუცილებელია იმისთვის რომ, შევძლოთ აწყმოში მომხდარი ფაქტების ანალიზი.

      ბლოკი ასევე საუბრობს აწყმოსა და წარსულის მიმართებაზე, რომელიც ძალიან მნიშვნელოვანია ისტორიისთვის. ისტორია ბლოკის აზრით არის მეცნიერება, რომელიც საჭიროა აწყმოს გასაგებად და განსაჭვრეტად. წარსულის საფუძველზე შეგვიძლია გავაცნობიერით რა გვაინტერესებს, ვინ ვართ, რაა ჩვენთვის მნიშვნელოვანი და ამის მიხედვით ჩვენ სევძლებთ გადავწყვიტოთ თუ რას გავაკეთებთ მომავალში. შეუძლებელია საკუთარი თავის განვითარება მოხდეს ისე, რომ არ ვიცოდეთ რას წარმოვადგენთ, არ გვქონდეს ინფორმაცია საკუთარი თავის შესახებ ნიშნავს იმას, რომ არ ვართ შემდგარი ადამიანები. აქედან გამომდინრე წარსული მჭიდრო კავშირშია აწყმოსთან. მარკ ბლოკი აწყმოს როგორც პოლიტიკურ, ეკონომიკურ, წეს ჩვეულებათა და კულტურის სფეროდ ისე განიხილავს. წარსულსა და აწყმოს შორის ზღვარის გავლება რთულია. აწყმო დროის უსასრულო დინებაში ეს არის „პაწაწინა წერტილი, რომელიც ყოველ წუთს იპარება. ეს არის წამი რომელიც დაბადებისთანავე კვდება“ (ბლოკი. 472). აწყმო ყოველთვის გარდაიქმნება, როგორც წარსულის შესახებ მეცნიერებად. აწყმო ეს არის უახლესი წარსული.

      წარსული კი ავტორის აზრით არის მოცემულობა, რომელიც მუდმივ დახვეწის და ცვლილების პროცესშია. აწყმო წარსულის გარეშე არ არსებობს და არც წარსული აწყმოს გარეშე. წარსულის შესწავლა აწყმოსი მიმდინარე პროცესების და ანალიზის გამოყენებით არის შესაძლებელი. ყოველი აწყმო წარსულად გადაიქცევა, რომელიც სრულყოფილ ინფორმაციას უნდა შეიცავდეს, რის შედეგადაც შესაძლებელი იქნება წარსულის გაანალიზებით უკეთესი აწყმოს შექმნა. წარსული მაქიმალურად სესწავლილი უნდა იყოს. ბლოკის ინტერეს წარმოადგენს წარსულით გაგებული დღევანდელობა, იმისთვის, რომ ეს მოხდეს ჯერ დღევანდელობით უნდა დავადგინოთ წარსული და შემდგომ ისევ დღევანდელობას უნდა დავუბრუნდეთ, ანუ ეს ნიშნავს რომელირაცა ისტორიული პროცესი, ეკონომიკური, სოციალური თუ კულტურული ვნახოთ დღეისათვის დასრულებული სახით და მერე ჩავუღრმავდეთ წარსულს და უკეთ გავიგოთ როგორი იყო ეს წარსული, შემდეგ ისევ დავუბრუნდეთ წარსულს, როგორც მიზეზების ერთობლიობას რომელმაც შექმნა დრევანდელობა. მარკ ბლოკის თქმით ისტორია ეს არის მუდმივი დიალოგი აწყმოსა და წარსულს შორის. აწყმოს გაუგებრობა კი ფატალურად მომდინარეობს წარსულის არცოდნიდან.

გამოყენებითი ლიტერატურა

ბლოკ მარკი. „ისტორიის აპოლოგია“. შესავალი თანამედროვე აზროვნებაში 2.