წმინდა მელქისედეკ კათოლიკოს-პატრიარქი

[ლაშა]

14 ოქტომბერს (ძველი სტილით 1 ოქტომბერს), ქრისტეს ეკლესია იხსენიებს წმინდა მელქისედეკ პირველს, საქართველოს სათოლიკოს პატრიარქს

      მეთერთმეტე საუკუნის დასაწყისში, დაახლოებთ 1010-33 წლებში, საქართველოს საპატრიარქოს წინამძღოლობდა მელქისედეკი, პირველი კათოლიკოსი საქართველოს ეკლესიაში (კათოლიკოს-პატრიარქის ტიტული სწორედ მან მიიღო და მის შემდეგ ასე იწოდებიან ჩვენი პატრიარქები). იგი მეფეების ბაგრატ III-ის, გიორგი I-ისა და ბაგრატ IV-ის დროს პატრიარქობდა. „მატიანე ქართლისას“ მიხედვით წმიდა მელქისედექი იყო „დიდებულთა კაცთა შვილი“ აღზრდილი მეფე ბაგრატ II-ის მიერ. წმიდა მელქისედექმა მისი კათოლიკოსობის პერიოდში ააშენა და განამშვენიერა სვეტიცხოვლის ტაძარი, წმიდანი დახმარების სათხოვნელად „წარვიდა ბერძენთა მეფისა ბასილის წინაშე კონსტანტინეპოლედ“ და დიდძალი განძით სამშობლოში დაბრუნებულმა „იწყო შენებად გარეთითა ბჭითა და გარეშემოთა სტოითა მოქმნითა და ზედაბერვითა, და ყოველი განასრულა“. გარდა ამისა კათოლიკოსმა შეამკო სვეტიცხოველი „ყოვლითა სამკაულობითა, ოქროთი და ვერცხლითა, თუალითა და მარგალიტითა“.

      გამორჩეულია წმინდე მელქისედეკის და ბიზანტიის ეკლესიის მეგობრობაც. მელქისედეკი რამოდენიმეჯერ ეწვია ბიზანტიას და როგორც ისტორიკოსები ვარაუდობდნენ, ამ ვიზიტების დროს მოხდა აღმოსავლეთის პატრიარქების მიერ საქართველოს სამოციქულო ეკლესიის მამამთავრისათვის კათოლიკოს-პატრიარქის ტიტულის დამტკიცება. სრულიად საქართველოს კათოლიკოს-პატრიარქი უწმიდესი და უნეტარესი მელქისედექ I გარდაიცვალა 1033 წელს. დასაფლავებულია სვეტიცხოვლის მარჯვენა მხარეს, წმიდა ილია თეზბიტელის ეკვდერის შესასვლელთან. თუმცა ამჟამად, მისი განსასვენებლის ქვა ცოტა უკან, ტაძრის ცენტრალურ ნაწილში, ცხოველსმყოფელი სვეტის გვერდით (უკან) მდებარეობას. ისტორიამ შემოგვინახა წმიდა მელქისედექის მიერ შედგენილი ანდერძი - „აღწერილი მცხეთის საყდრისადმი“, სადაც ჩამოთვლილია იმ ნივთების, ეკლესია-მონასტრებისა და სოფლების სრული სია, რომელიც კათოლიკოს-პატრიარქმა შეწირა მცხეთის სვეტიცხოველს. სწორედ ამ ანდერძშია მოხსენიებული პირველად საქართველოს მამამთავარი კათოლიკოს-პატრიარქად და ამავე საბუთიდან ირკვევა, რომ მელქისედექ I-მა სვეტიცხოველში გაიჩინა დასაკრძალი ადგილი - „სამხრეთით სადიაკვნოსა, წმიდათა მოწამეთა სამარტუილოსა შიგან შევქმენ საფლავი ჩემი და დავდგი საკურთხეველი და ამა საკურთხეველსა ზედა დავაყენე ჟამის მწირველად ცოდვილისა სულისა ჩემისათვის გაზრდილი ჩემი იოვანე“ (კათოლიკოს-პატრიარქი იოვანე V (ოქროპირი) +1049). ამავე ანდერძში გადმოცემულია მისი კურთხევა ღამისთევით შესრულდეს წირვა წმ. ელია თეზბიტელის შესასვლელში, საკურთხეველში.

      წმინდა მელქისედეკის ტროპარი საღმრთო ლიტურღიის განგებაში იკითხება საზოგადო ტროპრად, თუმცა წმინდანის ხატზე, სახელობითი ტროპარი წერია. იხილეთ ხატი: პირველი კათოლიკოსი მელქისედეკი - სვეტიცხოვლის განმაახლებელი

◄ გუშინ | დღეს | ხვალ ►