თევდორე კველთელი

[ივნისი]

21 ივნისს (ძვ. სტ. 8 ივნისს) ქრისტეს ეკლესია იხსენებს წმინდა მოწამე თევდორე მღვდელს

     მოწამე თევდორე ცხოვრობდა მეჩვიდმეტე საუკუნეში.ამ დროს ირან ოსმალეთის ომი იყო, მეჩვიდმეტე საუკუნის დასაწყისში ოსმალეთმა იძალა სპარსეთზე, წაართვა ქალაქი ბაღდადი, შემდგომ მიიტაცა სამცხე-საათაბაგო და იმავე წლის ივნისში ახალციხიდან შემოესია საქართველოს. ამ დროს საქართველოში მეფობდა ახალგაზრდა მეფე წმიდა ლუარსაბ II ის მცირე ამალით ცხირეთის ციხეში, თავის საზაფხულო რეზიდენციაში იმყოფებოდა. ოსმალებმა, რომლებმაც მეფის სამყოფელი იცოდნენ, გადაწყვიტეს უმოკლესი გზით შეჭრილიყვნენ შიდა ქართლში, ცხირეთის ციხეს თავს დასხმოდნენ, შეეპყროთ ლუარსაბი და ამ გზით მთელი საქართველო დაემორჩილებინათ.

     ოსმალეთი სწრაფად მოადგა საქართველოს და ქალაქ მანგლისის ახლოს გაჩერდა. მანგლისის ღვთისმშობლის ეკლესია დარბევას სასწაულებრივად გადაურჩა. ისტორიკოსი წერს: „ესევითარმა ღრუბელმა ზრქელმა და ნისლმა დაფარა იგი, ვიდრეღა პირისპირ მისა ჩავლეს ესოდენმა სიმრავლემან მეომართამან და ეკლესია იგი სოფლითურთ ვერ იხილეს“. წმიდა ლუარსაბმა არაფერი იცოდა თავდასხმის შესახებ, მტერს კი ცხირეთამდე სულ ხუთიოდე საათის სავალი რჩებოდა. მანგლისიდან მეფის საზაფხულო რეზიდენციამდე რამდენიმე გზა მიდიოდა. ოსმალებს ვერ გადაეწყვიტათ, რომელ გზას დასდგომოდნენ. მანგლისის ახლოს, სოფელ კველთაში, თათრებმა შეიპყრეს ქართველი მღვდელი, „სახელად თევდორე, პატიოსანი და მოშიში ღვთისა და ერთგული მეფისა თვისისა“. მღვდელი ეკლესიას კეტავდა, სხვებთან ერთად ტყეში გაქცევა ვერ მოესწრო, რადგან ეკლესიის განძეულობა გადამალა მტრის ხელყოფისგან. მამა თევდორეს ოსმალებმა მეგზურობის გაწევა მოსთხოვეს, წინააღმდეგ შემთხვევაში მას წამებით სიკვდილი ელოდა. „ხოლო მან, ნეტარმან ხუცესმან, აღირჩია სიკვდილი, ვიდრე განცემა მეფისა და გაწირვა საქართველოჲსა“. მღვდელმა ლაშქარი გზას ააცდინა და ცხირეთს დააშორა. დასავლეთით მიმავალი ოსმალთა ჯარი ფიქრობდა, საცაა ჩრდილოეთით გავუხვევთ და მეფეს იდუმალ დავადგებითო თავს. უგზოზე დიდი ხნის სიარულის მერე, როცა „გზასა ძნელთა და იწროთა და კლდოვანთა და სხვათა მათსა ცხენნი მრავალნი და კაცნი შთაცვივნეს კლდეთა და კაპანთა და მოსწყდეს“, ოსმალები მიხვდნენ, რომ მოტყუვდნენ. „იხილეს რა თავნი თვისნი ესრე მოცთომილნი და შეიწრებულნი, კაცთა მათ სახელოვანთა შეიპყრეს ხუცესი იგი და თავი წარკვეთეს“.

     თევდორეს თავდადებას შედეგი მოყვა, მეფე ლუარსაბმა ციხეში გამაგრება შეძლო და ლაშქარი შეკრიბა, რითიც შეძლო მუსრი გაევლო მარბიელთათვის

◄ გუშინ | დღეს | ხვალ ►

[ლაშა]

თევდორე მღვდელი, ერთი პატარა ლექსით შეგვაყვარეს სკოლაში: 

თრიალეთის ტყეში,

როცა დღეა მშვიდი,

– თევდორეე! თევდორეე!...

ტირის ერთი ჩიტი.

განა მართლა ჩიტუნაა,

სული არის სამოთხისა,

– სულო, სულო, სულეთიდან

რა განგებამ გამოგხიზნა.